De klas die mij al een maand lang taal, rekenen en handvaardigheid heeft zien spreken wordt nu al sinds twee weken door een tweede leraar bemand. De Standard One klas waar ik over spreek is op sommige punten op een veel lager niveau dan het zou moeten zijn. Samen met Lilian, een Keniaanse lerares, die ongeveer vier jaar ervaring heeft met de lagere Primary School klassen, probeer ik het gat te herstellen. Daarnaast was het voor mij de eerste maand vrijwel onbekend of ik op de goede manier naar het goede doel aan het streven was. Lilian weet nu echter precies waar het gat zit en hoe groot het is. Met veel enthousiasme wordt ik geïntroduceerd in het Keniaanse lesgeven.

Drie weken geleden, nog vóór de aanwezigheid van Lilian, kwam Christine met een nieuw rooster. Het rooster dat bestond uit anderhalf uur durende lessen (Language, Numberworks en Art) werd daarmee ingewisseld door een rooster bestaande uit lessen van een half uur en meer vakken (Math, Science, Art, Kiswahili, English, CRE (Christian Religious Education), GHC (Geography, History and Culture) en Social studies). Er was een syllabus van 2002 en geen enkele toegang tot boeken voor mij noch de kinderen, ik had geen idee wat ik me bij de verschillende vakken ten doel moest stellen. Daarnaast besefte ik dat ik geen Kiswahili en CRE kon geven, omdat ik er niets vanaf weet en ik ontdekte dat GHC niet meer bestond. Verder zouden Social Studies en Science haast onmogelijk zijn, omdat ik op zijn minst in het Kiswahili zou moeten lesgeven om te zorgen dat er iets zou blijven hangen en tenslotte kon ik voor de overgebleven vakken geen enkele richtlijn vinden om na te gaan hoe ik waar naar zou moeten streven. De vakken die ik dan niet zou laten vallen zou ik dus op eigen gevoel in moeten vullen. Ik probeerde me er aan over te geven dat ik slechts zo'n klein deel van het totaal aan de kinderen te bieden had, maar ik kreeg het verontrustende gevoel dat mijn ideeënbus al zo goed als leeg was.

Om dat probleem op te lossen, had ik het plan voor ieder kind voor de vakken English, Mathematic en Art een werkboek aanschaffen. Op die manier zou ik er in ieder geval zeker van zijn dat ik de goede informatie in de goede volgorde over zou brengen. Op het moment dat ik me ging verdiepen in de verschillende methoden en de basisvereisten voor de gebruikers ervan, stuitte ik op het grootste gat in het niveau van de Standard One kinderen van El Roi, leesvaardigheid.
Ik koos ervoor om uit alle vakken die ze op hun niveau horen te krijgen alleen Mathematics en Reading voor de komende periode mee te nemen. Voor het werken met werkboeken dan wel het begrijpen van mijn uitleg zouden ze het Engels vaardig moeten zijn. En voor het leren van Engels zouden ze op zijn minst moeten kunnen lezen. Vandaar Reading. Voor rekenen zijn weinig woorden nodig. Dus die mocht ook blijven. Ik kocht één Breakthrough Workbook Mathematic class one waaruit ik voor ieder niveau afzonderlijke oefeningen kopieerde. Degenen die het na één pagina nog niet snapten, kregen in hun schrift een aanvullende, op het werkboek gebaseerde oefening. Het was de eerste keer dat ik op El Roi, al was het slechts voor één vak, helemaal kon aansluiten op de diversiteit aan niveaus. Waarbij moest lezen beginnen? Lettersounds. Door voor elke afzonderlijke klank van alle letters van het alfabet één woord onder de bijbehorende letter te zetten, probeerde ik ze kennis te laten maken met de logische opbouw van woorden. De meeste woorden zijn niet meer dan een optelsom van klanken. Het voor leesvaardigheid aangeschafte Read and Sound Book 1 leerde me te beginnen bij tweeletterwoorden. Door gebruik te maken van het met letterklanken vol gekalkte krijtbord, kregen sommige kinderen het na een paar lessen voor elkaar de kleine woorden uit te spreken.
Ik kreeg het gevoel dat ik aan iets goeds begonnen was, maar het voor twee maanden lang skippen van alles behalve rekenen en lezen voelde aan de andere kant wel erg absurd aan.

Mijn eerste ervaring met Keniaanse leraressen was niet echt veel belovend. De vrouw die me voor een blauwe maandag bijstond vroeg me constant wat ze moest doen en welke aanlooproute ze moest nemen. Toen Lilian zich liet zien, gierde de hoop dus niet direct door mijn lichaam. Opgelucht constateerde ik echter dat zij er wel verstand had van wat ze deed.
Stel je een schaalverdeling voor van 1 (totaal onbegrijpelijk) tot 10 (het is helemaal helder wat deze persoon me probeert duidelijk te maken). Ik zou de communicatie met Christine waarderen op 3. Natuurlijk, hoor ik je denken, er is een grote taalbarrière en een cultuurverschil welke de kans op ruimschoots-langs-elkaar-heen-praten erg groot maakt. Maar ergens is het schoolhoofd ook wel erg chaotisch en altijd druk met allerlei voor mij onbekende activiteiten. Ondanks alle kennis en kunde die zij aan haar 20-jarige carrière op Kenyan Primary Schools heeft overgehouden, kon ik dus nooit de juiste communicatieve aanlooproute vinden om daar bruikbare informatie uit te halen, informatie de mij zou kunnen helpen de juiste doelen te stellen. Ik kreeg het idee dat er in Lilians hoofd wel een stevige educatieve structuur zat. Ze was op dag één al begonnen met het inschatten van het niveau van alle kinderen. De kennis van het niveau plus de structuur in haar hoofd maakten het mogelijk te communiceren op level 7 en ik maakte kennis met ‘The Kenyan way' van lesgeven.

Het was half elf, als ze klaar waren met het van het bord overnemen en oplossen van de rekensommen mochten ze naar buiten. 'The last one gets punishment', zei ze glimlachend terwijl ze een droog twijgje tussen haar vingers heen en weer liet rollen. De term ‘overspannen leraar' kennen ze hier geloof ik niet. Orde houden komt hier niet aan op sociale vaardigheden, maar op het hanteren van de tak. Bij mijn allereerste bezoek aan een Keniaanse basisschool in 2008 merkte ik geschokt een twijgje op dat in het kantoortje van het schoolhoofd op een stapeltje boeken lag. Lichamelijk geweld was iets wat ik in heel mijn leven nog nooit op ook maar één school toegepast had zien worden. Maar nu begin ik er gewend aan te raken. Om heel eerlijk te zijn, er zijn voor mij ook wel Nederlandse schoolsituaties bekend waarin het een effectieve oplossing zou zijn. Ik heb nog niet kunnen achterhalen of ik die gedachte verwerpelijk vind of niet.

Deze week heb ik een nieuw fonds aangesneden waaruit ik Kshs 5.000 (= ± € 50,-) heb gestoken in de aanschaf van potloden, schriften en voor elk vak één textbook. Potloden verdwijnen, ondanks mijn toezicht, wonderbaarlijk snel, de schriften schaftten we aan ter vervanging van de klamme, slonzige vodjes die ze eerst gebruikten en de textbooks zijn er gekomen zodat wij de juiste informatie in de juiste volgorde kunnen behandelen. De Schone Start, noem ik het. We zijn vanaf een punt begonnen waarop alle kinderen het nog begrepen en combineren nu goede bedoelingen, kundigheid en structuur om de achterstand in te halen.

Mijn eerste kijk op Lilian was ‘tevredenheid voor the time being', want ik verwachte geen permanente hulp van haar kant. Maar ik begin het gevoel te krijgen dat ze nog even blijft hangen. Mijn leermoment is nog niet over.

De mist is opgetrokken, Helft 2 lijkt een invulling gekregen te hebben.